मुळातच लोकसभा निवडणुका वेगळ्या कारणासाठी लढवल्या जातात. त्यामध्ये राष्ट्रीय दृष्टिकोन हा केंद्रस्थानी असतो. म्हणजेच केंद्रातील सरकार देशाचे संरक्षण व देशाचा आर्थिक विकास कसा करणार या व इतर परिणामांद्वारे जनता आपले मत नोंदवते. राज्यामध्ये विधानसभा निवडणुकी दरम्यान मात्र निराळे मुद्दे महत्वाचे ठरू शकतात. अर्थातच प्रस्थापितांच्या विरोधी जनमताचा रेटा (anti-incumbency factor) हा मुद्दा प्रकर्षाने मोठा असतो. आपल्या संघराज्य पद्धतीप्रमाणे लोकसभा निवडणुकां इतकेच विधानसभा निवडणुकांनाही महत्व आहे. लोकसभा निवडणुकीने केंद्रसरकार बनते तर विधानसभा निवडणुकीने राज्यसरकार, अर्थातच परराष्ट्र, संरक्षण, अर्थ, दळणवळण अशी कानी महत्वाची खाती आणि विभाग सोडले तर राज्य सरकारकडे संपूर्णच खाती परंतु…

अमेरिका आणि ब्रिटन या दोन लोकशाही राज्यपद्धती असणाऱ्या देशांमध्ये साधारणतः दोन मुख्य पक्षांमध्येच निवडणुका लढल्या जातात. सुदृढ आणि परिपक्व लोकशाहीचे ते एक लक्षण आहे. इंग्लंडमध्ये हुजूर पक्ष व मजूर पक्ष तसेच अमेरिकेमध्ये रिपब्लीकन पक्ष व डेमोक्रॅटिक पक्ष असे दोन महत्वाचे पक्ष आहेत. इतर अनेक युरोपियन देशांमध्ये साधारणतः अशाच प्रकारची पद्धत आहे. आपल्या लोकशाही राज्यपद्धतीमध्ये आपण इंग्लंड प्रमाणे सांसदीय लोकशाही राबवतो अमेरिकेसारखी अध्यक्षीय पद्धत नव्हे  (तेथे राष्ट्राध्यक्षांची निवड प्रत्यक्ष जनतेमार्फत होते.) साहजिकच व्यक्ती तितक्या प्रकृती या उक्ती प्रमाणे आपल्याकडे ढीगभर पक्ष अस्तित्वात होते व आहेत. सांसदीय लोकशाहीमध्ये मुख्यतः “सत्तारूढ पक्ष वा…

१६ मे रोजी निवडणुकांचा निकाल बाहेर आला. त्याच बरोबर निकालाबद्दल आनंद, आश्चर्य, उत्साह, दुःख, राग, रोष याचबरोबर त्याचे मंथन म्हणजे एक प्रकारे चर्वितचर्वण सुरु झाले. अर्थात हा निकाल सर्वार्थाने ऐतिहासिक असाच आहे. त्यामुळे होणारे बदल हे पुढील कित्येक वर्षे भारताचे राजकीय भूगोल व आर्थिक घडी बदलण्यास कारणीभूत ठरतील. भारत हि एक उगवती राजकीय व आर्थिक महासत्ता असल्याने साहजिकच त्याचे वैश्विक परिणाम सुद्धा होतील. साधारणतः आपल्याकडे निवडणुकांमधून मिळणाऱ्या साध्या बहुमाताद्वारे येणारे सरकार ठरत असते. त्यामुळे मतदान आणि मतदार यांचे गुणोत्तर फार महत्वाचे ठरते. अतिशय गमतीचा भाग हा आहे कि आज पर्यंत…